جنگ جنگ تا پیروزی

یکـی از مشهورترین و به یادمانـدنی ترین شعارهای زمان هشت سال دفاع مقـدس شعار « جنـگ جنـگ تا پیروزی» بود . به بیان دیگر شاید بتوان گفت نیروی محرکه عملیاتهای افتخـار آفرین ، این شعار غرور آفرین بود که در نهایت پیروزی نصیب امت قهـرمان و آزاده شد . اما پس از اتمام افتخارآمیز جنگ مقدس ، نه تنها این شعار نمی بایست به دست فراموشی سپرده می شـد بلکه لزوم درک معنای واقعـی و باطنـی این حقیقت بیش از پیش الزامی می نمود . نیکوتـر آن است که این مهم را از زبان او که مفتخـر به صفت و ما ینطق عن الهوی ان هو الاّ وحی یوحی (1) بود بسط دهیم .

حضـرت امام صادق ( ع ) می فرماینـد انّ النّبی ( ص ) بعث بسریّة فلمّا رجعوا قال مرحباً بقومٍ قضوا الجهاد الأصغر و بقی علیهم الجهاد الأکبر قیل یا رسول الله و ما الجهاد الأکبر قال جهاد النّفس ( 2 ) ـ پیامبر اعظم سریه ای را بر پا داشت هنگامی که بازگشتند فرمودند آفرین بر گروهی که جهاد اصغر را به پایان رساندند و جهاد اکبر برای آنان ادامه دارد سؤال شد یا رسول الله جهاد اکبر کدام است فرمودند جهاد با نفس ـ نکته معتنا به آن است که جنگی که با تمام خصوصیات و مشقات خود ، آنهم در آن زمان تحقق یافته است از نظر حضرتش جهاد کوچکی است و جهاد بزرگتر جهادی است که بدون درگیریهای فیزیکی و نماد ظاهری و فارغ از تمام جلوه های دنیائی و آخرتی در درون و خلوت انسان تحقق می یابد .

این حدیث قویم یکی از کلیدی ترین و ریشه ای ترین احادیث اخلاقی است که نه تنها در حوزه علم اخلاق بلکه در حوزه سایر علوم از جمله عرفان عملی جایگاهی اساسی و اصولی برای خود یافته که به نوبه خود آغازی است برای سیر و سلوک عارفان و سالکان طریق الی الله . در اینجا جا دارد که به خاطره ای به یاد ماندنی و سازنده از مرحوم مغفور عارف مکتوم و ناشناخته عصر حاضر مرحوم شیخ محمود تحریری ( ره ) اشاره شود و آن اینکه این بزرگ از استاد خود ، مرحوم شاه آبادی ( ره ) نقل میکردند که فرموده بود « گویی بنده در این دنیا فقط یک وظیفه و کار دارد و آن جهاد با نفس است » . از این روست که پیروزی در این جنگ وقتی تحقق می یابد که انسان در این دنیا جایگاه والای خلیفه اللهی را کسب کرده و در آخرت به فوز عظیم و رضوان اکبر الهی نائل آید . با توجه به رو به اتمام بودن ماه شعبان المعظّم و تقارن هفته دفاع مقدس و یادمان جانفشانی های دلاور مردان عرصه ولایت و تقرب الی الله با ماه مبارک رمضان ، بر آنیم تا بیشتر در خصوص این روضه ریاضت و دیدنی های چشم پر کن آن مطالبی را عرضه داریم .

ریاضت در لغت به معنی رام کردن چهار پایان است و در علم اخلاق به معنی منع نفس حیوانی از انقیاد و مطاوعت قوه شهوانی و غضبی و آنچه که به آن دو تعلق دارد می باشد . تمامی دستورات تشریعی و دینی و اخلاقی بر گرفته از تعالیم الهی چنین سمت و سویی را دنبال می کند که نفس انسانی از تمایلات طبعی و مادی کناره گرفته و به حیطه نورانی قوه عاقله درآمده و عاقبت آن به جنت عدن منتهی شده و در آن مأوی گیرد . لذاست که قرآن مجید می فرماید و امّا من خاف مقام ربّه و نهی النّفس عن الهوی فانّ الجنّة هی المأوی ( 3 ) ـ و اما هرکس از مقام حضرت حق ترسید و نفس خود را از هوی دور داشت پس همانا بهشت برین جایگاه و مأوای اوست ـ  این نهی نفس یا به بیان دیگر این مجاهده فی سبیل الله از اصلی ترین وظایف بندگان خداست تا در اثر ممارست و تمرین و مجاهدت و سعی و تلاش کم کم بسوی الهی شدن پیش رفته ، جنبه های مادی را کنار زده و گام در پهنه روحانیات و دیدنی های نادیده گذاشته و به معنای واقعی سیر را آغاز نماید و موجبات تحقق وعده الهی به ملائکه را که فرمود انّی اعلم ما لا تعلمون ( 4 ) را آماده سازد و در واقع به هدف  از ریاضت دست یابد که عبارتند از :

 1 ـ رفع موانع از وصول به حق اعم از شواغل ظاهری و باطنی

2 ـ مطیع نمودن نفس حیوانی نسبت به عقل عملی در جهت طلب کمال

3 ـ ایجاد زمینه و استعداد و ملکه نمودن آن جهت قبول فیض حق تعالی تا رسیدن به کمال مطلوب

امام صادق ( ع) در لزوم این جهاد دائمی و لا محاله و اثرات و فوائد بی بدیل آن میفرمایند طوبی لعبد جاهد لله نفسه و هواه و من هزم جند هواه ظفر برضی الله تعالی و من جاوز عقله نفسه الأمّارة بالسّوء بالجهد و الإستکانة و الخضوع علی بساط خدمة الله فقد فاز فوزاً عظیماً و لا حجاب اظلم و اوحش بین العبد و بین الله تعالی من النّفس و الهوی و لیس قطعهما و لقتلهما سلاح و آلةُ مثل الإفتقار الی الله تعالی و الخشوع و الخضوع و الجوع و الظّمأ بالنّهار و السّهر باللّیل فان مات صاحبه مات شهیداً و ان عاش و استقام ادّاه عاقبته الی رضوان الله الأکبر ( 5 ) ـ خوشا به حال آن بنده ای که در راه خدا و به خاطر او با نفس و هوای خود مجاهده کند و  هر کس سپاهیان نفس ( و هوای خود ) را شکست دهد به پاداش رضایت الهی پیروز می شود و هر که عقلش ، با نیروی الهی تلاش و کوشش و ذلت و خواری و خضوع در برابر حضرت احدیّت در بستر تکلیف و کمر بستن به خدمت در بارگاه خداوند متعال ، بر نفس امر کننده به بدی او  تسلط یابد همانا به پیروزی بزرگی دست یافته است و هیچ پرده و حجاب بین خداوند و بنده او تاریک تر و دهشتناک تر از نفس و هوای نفس نیست و برای جنگیدن و ریشه کن کردن آن دو هیچ  سلاح و ابزاری مانند احساس فقر ( و احتیاج و نیازمندی ) به حضرت حق جلّ و علی و خشوع و فروتنی و گرسنگی و تشنگی در روز و شب زنده داری نیست . پس اگر عامل این مجاهده ( به هر علت و بهانه ای ) در این مسیر بمیرد در زمره شهداء محسوب می شود و اگر زنده ماند ( و در دنیا شاهد پیروزی خود باشد ) و پس از آن ( برای تثبیت این پیروزی تا نهایت ) از خود مقاومت نشان دهد نهایت کار خود را به ( بهشت ) رضوان بزرگ الهی رسانده ( و گره زده ) است .

بدون اینکه خواسته باشیم به شرح این روایت شریف بپردازیم صرفا به نتایجی چند از آن اشاره می کنیم که عبارتند از :

*-  اولین مرحله احساس بندگی و عبودیت خداست .

*-  خلوص نیت بایستی شاکله وجودی عمل را صبغه الهی دهد .

*- یکی از کمترین ( که در عین حال خود ، خیر کثیر است ) نتایج ظفرمندانه این جنگ دستیابی به جنّه اللقاء و بهشت رضوان الهی است .

*- از ابتدا تا انتهای این جنگ لزوما ، آن و کمتر از آنی ، نبایست از قصد تقرب و احساس بندگی و خلوص در نیت دست برداشت .

*- طرف مقاتل جنگ ، مانع اصلی قرب و وصل به خداست و شکست او ، یعنی حصول به همه اهداف از پیش تعیین شده .

*- کلیه سلاح ها و ابزارهای این جنگ از تحفه های بی بدیل و محصول ماه مبارک رمضان است .

*- شهادت در راه خداوند متعال در حقیقت امری کیفی است و نه کمی و ظاهری و فیزیکی که نکته بسیار قابل تأمّل و حائز اهمیتی در علم اخلاق و عرفان عملی می باشد . هر چند که شهادت در جنگهای ظاهری و در راه خداوند متعال که مستظهر به از خود گذشتگی آن هم از نوع گذشتن از جان و حیات دنیوی است خود اکثیری است که نصیب اوحدیّ از بندگان مخلص خداوند می شود .             

با توجه به توضیحات ارائه شده از میان فرائض و ریاضات شرعی و توفیقات الهی برای رسیدن به این امر عظیم ، روزه ماه مبارک رمضان بهترین عامل سازنده و مؤثر در تطهیر جسم و جان انسان می باشد که جلوه های زیبا و تأثیرات زودرس آن را ، نه در آخرت و نه پس از انجام و اتمام آن بلکه در حین تحقق این امر عبادی ، شکوفا می سازد . احصاء و برشماری و بسط این حالات و تحفات با برکت مکتسبه از روزه ماه صیام ، مجال و مقال دیگری را می طلبد که در جای خود پرداختن به آن از مغتنم ترین تحقیقات علمی – دینی می باشد . بهترین درود و صلوات خداوند متعال بر روح مرحوم عارف کامل شیخ محمود تحریری ـ محسن محمدی ـ

 پاورقی ها :

(1)    سوره نجم آیات 3 و 4

(2)   اصول کافی جلد 5 صفحه 12

(3)  سوره نازعات آیات 40 و  41

(4)    سوره بقره آیه 30

(5)   مستدرک الوسائل جلد 12 صفحه 207